Waterfront: vragen en antwoorden

Elk jaar in juni vindt bestuurlijk overleg plaats over de woningbouwopgave in de regio West Brabant West. In 2023 zijn 600 woningen voor Waterfront in de programmering opgenomen. Nu de gemeenteraad de Omgevingsvisie van Bergen op Zoom in juli 2023 heeft vastgesteld, ligt de opdracht er om te onderzoeken hoeveel woningen er kwalitatief in Waterfront kunnen worden gebouwd. We schatten voorlopig zo'n 1.500 woningen in, maar de exacte hoeveelheid zal bij het uitwerken van het Voorlopig Ontwerp steeds duidelijker worden.

Het woningtekort in Nederland is groot. Ook in Bergen op Zoom. De huidige aantallen baseren we op basis van het landelijke, provinciale en regionale beleid. Bij het opstellen van dit beleid spelen veel zaken een rol. Denk bijvoorbeeld aan bevolkingsgroei, veranderingen in de samenstelling van huishoudens, economische groei, beschikbaarheid van grond, immigratie en veranderende woonwensen. Al deze zaken worden meegenomen in het berekenen van het aantal woningen dat nodig is om iedereen gezond en aantrekkelijk te laten wonen. Afhankelijk van hoe de toekomst zich ontwikkelt, kunnen de aantallen worden bijgesteld.

Het gebied Spaensche Scharen viel voorheen onder de stadsuitbreiding Scheldevesting. Met het vaststellen van de nieuwe Omgevingsvisie in juli 2023, is er een nieuwe situatie ontstaan. 

Waterfront is aangewezen als één van de drie sleutelgebieden. Dit zijn gebieden waar op dit moment de meeste ontwikkelkansen liggen om van Bergen op Zoom een betekenisvolle plek te maken en om wat al goed is verder te versterken. De gemeenteraad heeft opdracht gegeven om de drie gebieden uit te werken. 

De locatie Spaensche Scharen valt binnen het uit te werken gebied Waterfront. Om die reden heeft het college van burgemeester en wethouders in juli 2023 besloten de naam Spaensche Scharen te laten vervallen. 

Waterfront ligt op een prachtige locatie aan het water. Deze plek biedt een unieke kans om het water met de stad te verbinden. Hierbij denken we aan nieuwe en innovatieve woonvormen, die de unieke kwaliteiten van het gebied nog beter naar voren laten komen. 

Het gebied rondom de Binnenschelde heeft een parkachtig karakter, waarbij je al lopend of fietsend verschillende accenten in het landschap kunt herkennen. De deelgebieden sluiten aan bij het landschap. 

• De centrale ligging van het Maakkwartier waar gewoond en gewerkt wordt;
• De levendigheid en voorzieningen aan de Boulevard en de verbinding met de stad via Kijk in de Pot;
• Het ervaren van de Delta aan de kant van Waterrijk;
• Het beleven van de pracht en stilte van de natuurlijke omgeving van Bergs Buiten;
• Het inzetten van de historische betekenis van Waterschans als culturele plek en tijdelijke evenementen. 

Elk deelgebied bouwt voort op deze bestaande kwaliteiten. 

Dat is mogelijk. Het aantal woningen per deelgebied staat nog niet vast. Net zoals het aantal woningen voor het totale plan nog niet vast staat. Er ligt nu een tekening op hoofdlijnen die gebruikt wordt om wensen, uitgangspunten en wettelijke eisen in kaart te brengen. Een brede inventarisatie om te komen tot een programma van eisen voor het Voorlopig Ontwerp. 

Dit zijn zoekgebieden waar we ruimte voor ontwikkeling zien. Binnen de witte vlakken zien we mogelijkheden om woningen toe te voegen. Daarbij zijn verschillende bouwscenario’s denkbaar. Zien we hofjes voor ons, rechte straten of willen we hier en daar ook wat de hoogte in, waardoor er meer ruimte voor groen overblijft. De markeringen betekenen dus niet dat binnen deze lijnen alles wordt vol gebouwd. Aan de kant van de stad (Maakkwartier, Boulevard) verwachten we wel meer verdichting dan aan de westkant (Bergs Buiten en Waterrijk). Hier zal het landschap meer leidend zijn. 

Met belanghebbenden willen we in een  volgende stap van het ontwerpproces het gesprek voeren over wat passende woonvormen zijn, waarbij er ook ruimte is voor groen, sporten, ontspanning en natuur. Daarbij willen we ook de routes voor het langzame verkeer versterken om het recreëren in Waterfront beter mogelijk te maken. 

Er zijn afspraken gemaakt om een verdeling aan te houden van 30% sociaal, 40% midden duur en 30% dure categorie woningbouw. Hoe de verdeling tussen koop en (particuliere) huur zal zijn is nog niet bekend.

In deze verkennende fase van het project is het nog te vroeg om een uitspraak te doen over de uitgifte van bouwkavels. Hiervoor zijn de plannen nog niet concreet genoeg. We verwachten hier meer duidelijkheid over te kunnen aan het einde van de ontwerpfase, medio 2026.

Uitgangspunt is dat er voor uiteenlopende doelgroepen in Waterfront woningen worden gebouwd. Zowel voor starters, doorstromers, maar ook voor gezinnen, eenpersoonshuishoudens, etcetera.

De woningbouwopgave voor Nederland en ook voor ons in Bergen op Zoom is behoorlijk. Ouderen willen wat kleiner gaan wonen, starters zoeken een geschikte plek en dat is momenteel een uitdaging. We moeten dus woningen bijbouwen om iedereen de kans te bieden op een aantrekkelijke en betaalbare woning. De basis hiervoor ligt in het coalitieakkoord (Samen Bergen verzetten, 2022), de Omgevingsvisie (juli 2023) en de afspraken die zijn gemaakt met de provincie Noord-Brabant. 

Bouwen doe je niet zomaar. Het vraagt om een goed plan, waaruit blijkt waar die woningen kunnen komen, in welke vorm en hoe ze passen bij het historische karakter van onze stad. Dit plan maken we graag samen met Bergenaren en toekomstige bewoners, zodat we straks een gedragen plan ter besluitvorming aan de gemeenteraad kunnen voorleggen. 

Als gemeente vinden we participatie heel belangrijk. Direct bij de start van een ruimtelijk project willen we belanghebbenden informeren, betrekken en laten meedenken. We hechten er ook waarde aan dat we terugkoppelen wat we met deze aangedragen ideeën en gedachten doen. Natuurlijk zijn er deelbelangen en als gemeenten zullen we afwegingen moeten maken, maar het streven is om elk ruimtelijk plan van de gemeenschap zelf te laten zijn. 

Voor Waterfront willen we stap voor stap tot een stedenbouwkundig plan komen. In dit plan worden alle elementen die ruimte vragen weergegeven, zoals: kavels voor woningbouw, groen, wegen, parkeerplaatsen, recreatievoorzieningen, water of bedrijvigheid. 

Op bijgesloten routekaart zijn de nog te zetten stappen uitgewerkt. Hieruit blijkt ook welke participatiemomenten volgen en welke besluiten aan het College van B&W en de gemeenteraad worden voorgelegd. Daarnaast worden er ook momenten georganiseerd waarop u formeel uw mening kunt inbrengen. 

Op dit moment gaan we aan de slag met de stedenbouwkundige uitwerking van het gebied Waterfront in de vorm van een Voorlopig Ontwerp. Hierbij informeren en betrekken wij de belanghebbenden om het plan stap voor stap concreet te maken. Ook zullen we het plan moeten toetsen op technische, financiële, ecologische en verkeerskundige haalbaarheid. Zodra de uitwerking gereed is, volgt een fase om tot een Definitief Ontwerp per deelgebied te komen. Pas daarna start de planologische procedure van een deelgebied. Hierbij zal er gewerkt moeten worden binnen de regels van de nieuwe Omgevingswet die sinds januari 2024 van kracht is. 

In de nieuwe omgevingswet heeft de Milieu Effect Rapportage (MER) een andere naam gekregen, namelijk Omgevings Effecten Rapportage (OER). In de huidige schetsfase is een OER niet verplicht. Hiervoor zijn de plannen nog niet concreet genoeg. Er moet nog veel onderzocht, berekend en uitgewerkt worden. 

In aanloop naar het planologische proces zullen we nagaan of en wanneer een OER moet worden opgesteld. Als dit het geval is, zullen we hier uiteraard over communiceren via onze website en gemeentelijke kanalen. 

Experts op het gebied van mobiliteit voeren een analyse uit. Eerst wordt gekeken naar het bestaande wegennet. Wat is de verwachte toename van het autoverkeer in het algemeen en wat is de stijging van nog eens 1500 woningen erbij? Als blijkt dat het wegennet de toename van het autoverkeer niet aankan en er knelpunten ontstaan, zal onderzoek plaats moeten vinden naar de juiste maatregelen. Versterken we het wegennet? Is dit technisch, financieel en verkeerskundig haalbaar? Op basis van de onderzoeksresultaten zullen we hierin een afweging maken. Dit kan ook betekenen dat we het bouwvolume verlagen. Het gaat erom dat we samen tot een goed plan komen voor Waterfront. 

Het haalbaarheidsonderzoek geeft ook input voor het gesprek met de politie, brandweer en ambulance. Bij het opstellen van een stedenbouwkundig plan wordt de veiligheidsregio intensief betrokken. Zij geven uiteindelijk ook goedkeuring aan het stedenbouwkundig plan. 

Recreatie op en aan het water past bij het Waterfront gebied. Op deze manier kan het water meer bijdragen aan een positieve gezonde leefstijl. Daarnaast willen we de stad meer naar het water brengen. Samen met ondernemers, omwonenden en toekomstige bewoners zullen we onderzoeken waar behoefte aan is en of er ruimte is om deze ideeën vorm te geven.